रतन टाटा २८ डिसेम्बर १९३७ मा मुम्बईमा जन्मिएका हुन्। ब्रिटिश राजको समयमा जन्मेका उनि एक भारतीय उद्योगपति, परोपकारी, र टाटा समूहका पूर्व अध्यक्ष थिए। उनी नवल टाटा र सुनीका छोरा हुन्। रतन टाटा १० वर्षको हुदा आमाबाबुले १९४८ मा सम्बन्ध विच्छेद गरे त्यसपछि उनी हजुरआमा नवजबाई टाटाको स्याहार-सुसारमा हुर्किए। उनको कान्छो भाइ जिमी टाटा र सौतेनी भाइ नोएल टाटा छन्।
रतन टाटाको प्रारम्भिक जीवनमा, उनले मुम्बईको क्याम्पियन स्कूलमा कक्षा आठ सम्म अध्ययन गरे । त्यसपछि उनलाई मुम्बईको क्याथेड्रल र जोन कन्नन स्कूल हुदै सिमलाको बिशप कपास स्कूलमा भर्ना गरे।
उनले सन् १९५५ मा न्यूयोर्क शहरको रिभरडेल कन्ट्री स्कूलबाट स्नातक गरे। त्यहाँ उनले अमेरिकाको कर्नेल विश्वविद्यालयबाट संरचनात्मक इन्जिनियरिङका साथ वास्तुकलामा डिग्री हासिल गरेपछि १९७५ मा उनले हार्वर्ड बिजनेस स्कूलमा भर्ना भए र एक तहको अध्ययन पुरा गरे।
उनको करियर ब्यबसाय क्षेत्रमा १९६२ मा टाटा स्टीलबाट सुरु भयो। ९ वर्षको कठिन मेहेनत पछि, उनी राष्ट्रिय रेडियो र इलेक्ट्रोनिक्स कम्पनी लिमिटेडको निर्देशक-इन्चार्ज भए।
रतन टाटा स्ट्रगल स्टोरी:
१९७७ मा, उनले टाटा समूह अन्तर्गत असफल कपडा उद्योग एम्प्रेस मिल्समा स्थानान्तरण गरे। तर त्यहा उनलाई वाताबरण कठिन भयो, टाटाका अन्य कार्यकारीहरूले उनको प्रस्तावलाई खारेज गरे र परिणामस्वरूप मिल बन्द भयो। टाटा समूह सुरु भयो जब जेआरडी टाटाले १९९१ मा टाटा सन्सको अध्यक्ष पदबाट राजीनामा दिए र रतन टाटालाई उनको उत्तराधिकारीको रूपमा चयन गरियो।
उनले टाटा टीलाई टेटली, टाटा मोटर्सलाई जगुआर ल्यान्ड रोभर र टाटा स्टिललाई कोरस किन्न राजी गराए, जसले यसलाई बहुराष्ट्रिय कम्पनीमा रूपान्तरण गरे। उनले टाटा नानो गाडी पनि डिजाइन गरेका थिए । कारको मूल्य भारतीय खरिदकर्ताको लागि सस्तो हुने गरी डिजाइन गरिएको थियो। २००८ मा, टाटाले भारतको सबैभन्दा ठूलो परोपकारी संस्थाहरू मध्ये एक टाटा ट्रस्ट स्थापना गरे। सोही वर्ष टाटाले राष्ट्रिय सेवाको लागि पद्मविभूषण सम्मानित पनि भए। विभिन्न संजालमा प्रकाशन भएको समाचार अनुसार टाटाले नानो कार बिज्ञापनको लागि मात्र बजारमा निकालेको तर पछि यसले राम्रो बजार पाएको भन्ने खबर बाहिरिएको थियो। त्यसैबेला देखि उनको २१ वर्षको कार्यकालमा राजस्व ४० गुणाभन्दा बढी र नाफा ५० गुणाभन्दा बढी बढेको थियो । रतन टाटाको सफलताको कथाले एक मोड लियो जब २०१२ मा उनको ७५ औं जन्मदिनमा, उनले टाटा समूहको अध्यक्षको रूपमा सेवानिवृत्त भए।
रतन टाटाको सफलताको कथा प्रेरणादायी भन्दा कम छैन। उनको जीवन र कामले भारत र विश्वभरका लाखौं मानिसहरूको जीवनलाई छोएको छ। रतन टाटाको रचनात्मक नेतृत्व, नैतिक मूल्य र कल्याणकारी कार्यले उनलाई धेरैका लागि नायक बनाएको छ। व्यापार जगतमा उसको नाफा र समाजमा उसको अनुदानले कडा परिश्रम, दृढ संकल्प र उद्देश्यको गहिरो भावनाको संयोजन गरेर सफलता हासिल गर्न सकिन्छ भनेर प्रमाणित गर्दछ।
रतन टाटाको जीवन कथाले महत्वाकांक्षी उद्यमी र व्यवसायी नेताहरूको लागि प्रेरणाको स्रोतको रूपमा काम गर्दछ, सही मानसिकताको साथ, जे पनि सम्भव छ भनेर देखाउँछ।
रतन टाटालाई नियमित उमेर-सम्बन्धित मेडिकल चेकअपको लागि अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो जस पछि उनलाई मुम्बईको ब्रीच क्यान्डी अस्पतालको क्रिटिकल केयर युनिटमा भर्ना गरिएको थियो। दुर्भाग्यवश, उनको ९ अक्टोबर, २०२४ मा निधन भयो।